Chỉ sau 2 năm xảy ra bê bối sữa bột chứa hóa chất melamine khiến ít nhất 6 trẻ tử vong và 300.000 trẻ khác mắc bệnh, Trung Quốc lại phát hiện thêm một vụ việc nghiêm trọng khác.
Ngày 17/04/2025 Vietnamnet đưa tin “‘Tội ác nối tiếp tội ác’ trong chuỗi bê bối sản xuất sữa giả ở Trung Quốc”. Nội dung chính như sau:
Sữa được xem là một phần quan trọng trong chế độ dinh dưỡng cân bằng, giúp tăng cường sức khỏe và thúc đẩy quá trình trao đổi chất của con người. Song, nhiều gian thương đã cố tình làm sữa giả để thu lời bất chính.
Bê bối sữa bột nhiễm hóa chất công nghiệp độc hại melamine khiến ít nhất 6 trẻ tử vong và 300.000 trẻ khác bị ốm từng gây rúng động dư luận Trung Quốc vào năm 2008. Tới năm 2009, tòa án Trung Quốc đã tuyên tử hình Zhang Yujun, một nông dân chăn nuôi bò sữa và Geng Jinping, một người bán sữa vì liên quan tới vụ việc.
Theo Tân Hoa Xã, Zhang đã sản xuất và bán hàng trăm tấn “bột protein” pha melamine, còn Geng đã bán hơn 900 tấn sữa bị nhiễm độc ra thị trường. Phần lớn số nguyên liệu này đã được đưa đến Sanlu, một trong những công ty sữa lớn nhất ở Trung Quốc vào thời điểm đó và cũng là nơi sữa được sản xuất thành sữa bột dành cho trẻ em.
Đối tượng Geng Jinping trong vụ bê bối sữa bột nhiễm hóa chất melamine ở Trung Quốc vào năm 2008. Ảnh: The Standard
Trong quá trình xét xử, tòa án Trung Quốc cũng tuyên phạt tù đối với 19 đối tượng khác trong đường dây cố tình cho thêm melamine vào sữa được phanh phui năm 2008.
Đáng nói, melamine được tìm thấy trong sản phẩm của 22 công ty khác nhau, tức 1/5 nguồn cung cấp sữa ở Trung Quốc vào thời điểm đó. Melamine là hóa chất được sử dụng trong sản xuất nhựa, phân bón và bê tông. Khi đưa vào các sản phẩm thực phẩm, nó làm tăng hàm lượng protein trong kết quả kiểm tra nhưng có thể gây ra sỏi thận và suy thận cho người dùng.
Vụ việc đã dẫn đến các đợt thu hồi sản phẩm sữa quy mô lớn trên toàn thế giới và gây phẫn nộ ở Trung Quốc, nhất là khi thông tin chi tiết về những hành vi cố ý che đậy vụ việc được tiết lộ.
Cụ thể, Sanlu, công ty là tâm điểm trong vụ bê bối, đã biết chuyện sản phẩm sữa của mình làm trẻ nhỏ bị ốm vào tháng 5/2008, nhưng mãi đến tháng 8 cùng năm mới thông báo cho nhà chức trách ở thành phố Thạch Gia Trang. Các quan chức Thạch Gia Trang đã đợi một tháng trước khi báo cáo với chính quyền tỉnh Hà Bắc và sau đó mới báo cáo với chính quyền trung ương. Trong khi đó, tin đồn về việc trẻ em bị ốm sau khi uống sữa của Sanlu đã lan truyền tại Trung Quốc vào tháng 7/2008, trước thềm Thế vận hội Olympic Bắc Kinh.
Nhiều phụ huynh đã vô cùng tức giận khi biết những người nông dân chăn nuôi bò sữa và những kẻ trung gian đã cố tình thêm melamine để tăng hàm lượng protein trong sữa nhằm vượt qua các cuộc kiểm tra dinh dưỡng. Họ phẫn nộ khi Tổng Giám đốc của Sanlu là Tian Wenhua chỉ bị kết án chung thân, sau khi đối tượng này nhận tội sản xuất và buôn bán các sản phẩm giả hoặc kém chất lượng.
Trong khi, 3 cựu giám đốc điều hành khác của Sanlu bị tuyên án từ 5 – 15 năm tù giam, các quan chức liên quan ở Thạch Gia Trang chỉ bị sa thải hoặc chấp nhận từ chức vì bê bối.
Gia đình các nạn nhân cũng bày tỏ sự bức xúc khi cho rằng thỏa thuận bồi thường 1,1 tỷ Nhân dân tệ của 22 công ty là không đủ để chia sẻ gánh nặng y tế mà hàng trăm nghìn nạn nhân phải hứng chịu.
Người thân đau buồn cầm theo di ảnh bé gái tử vong do uống sữa chứa melamine. Ảnh: CNN
Tội ác nối tiếp tội ác
Tới năm 2010, cơ quan an toàn thực phẩm Trung Quốc lại tiếp tục thu giữ 64 tấn bột sữa chưa chế biến bị nhiễm melamine.
Theo Tân Hoa Xã, cơ quan giám sát chất lượng ở tỉnh Thanh Hải đã lấy nguyên liệu từ một nhà máy sữa ở địa phương. Các mẫu thử nghiệm cho thấy, sữa bột tại đây chứa hàm lượng hóa chất cao gấp 500 lần mức tối đa cho phép. Ngoài ra, lực lượng chức năng cũng tìm thấy khoảng 12 tấn sản phẩm bột sữa đã chế biến bị nhiễm melamine tại nhà máy này.
Cảnh sát đã bắt giữ người chủ và giám đốc sản xuất của nhà máy ở Thanh Hải. Trong đó, lô sữa đầu tiên nhiễm melamine được sản xuất tại cơ sở này được phát hiện ở tỉnh Cam Túc.
Đáng nói, cách đó 2 năm, vụ bê bối thêm melamine vào sữa ở Trung Quốc cũng đã cướp đi sinh mạng của 6 trẻ sơ sinh, và khiến 300.000 trẻ khác lâm bệnh.
Theo Tân Hoa Xã, quá trình điều tra phát hiện khoảng 38 tấn bột sữa chưa chế biến trong vụ bê bối ở Thanh Hải được mua từ tỉnh Hà Bắc, nơi xảy ra vụ bê bối chấn động năm 2008. Nói cách khác, theo một quan chức ở tỉnh Cam Túc, các gian thương đã mua sữa nhiễm độc đáng nhẽ phải bị tiêu hủy sau vụ bê bối năm 2008, sau đó tái chế và bán ra thị trường.
Theo báo Người đưa tin ngày 16/4 có bài Quảng cáo “Hikid 100g bằng 20 lít sữa”, doanh nghiệp thừa nhận chưa có cơ sở khoa học. Nội dung như sau:
Những ngày qua, thông tin về một đường dây sản xuất, buôn bán, tiêu thụ sữa bột giả với số lượng cực lớn trên địa bàn Hà Nội và các tỉnh lân cận vừa bị các đơn vị nghiệp vụ Bộ Công an phát hiện, triệt phá nhận được sự quan tâm lớn của người tiêu dùng.
Chưa hết bức xúc với vấn nạn sữa giả, người tiêu dùng lại tiếp tục chỉ ra một số sản phẩm sữa bột lại quảng cáo “vống”, quảng cáo “nổ”, đơn cử như fanpage “Hikid Vietnam” có 10 nghìn lượt thích và 11 nghìn lượt theo dõi cùng các trang tiktok đang trở thành tâm điểm chú ý khi liên tục đăng tải loạt nội dung quảng cáo sản phẩm Hikid với nhiều thông tin dễ gây hiểu lầm cho người tiêu dùng.
Fanpage “Hikid Vietnam” sử dụng hình ảnh bác sĩ khuyên dùng sản phẩm sữa Hikid. (Ảnh chụp màn hình).
Theo thông tin trên trang facebook này, sản phẩm Hikid do Công ty TNHH XNK & TM Phương Linh (địa chỉ: 33 Nguyễn Như Đổ, Phường Văn Miếu – Quốc Tử Giám, Quận Đống Đa, Hà Nội) nhập khẩu và phân phối độc quyền tại Việt Nam.
Tuy nhiên, cách thức quảng cáo trên fanpage lại thể hiện nhiều dấu hiệu vi phạm quy định pháp luật Việt Nam về quảng cáo thực phẩm chức năng.
Trong nhiều bài viết, video quảng cáo, fanpage này thường xuyên xuất hiện cụm từ “Hikid – số 1 chiều cao”.
Đây là thông điệp do chính fanpage tự gắn vào nội dung quảng cáo sản phẩm, hoàn toàn không dẫn theo tài liệu hay cơ sở pháp lý được cơ quan chức năng tại Việt Nam xác nhận.
Trong một clip quảng cáo khác, hình ảnh hộp sữa Hikid còn được so sánh trực tiếp với sữa tươi qua câu quảng cáo gây sốc: “100g Hikid = 2mg CBP = 20L Sữa tươi”.
Điều nguy hiểm hơn cả là cách so sánh kiểu này dễ khiến người tiêu dùng, đặc biệt là phụ huynh, ngộ nhận rằng sữa Hikid có giá trị dinh dưỡng vượt trội hơn hẳn sữa tươi thông thường, trong khi đây chỉ là thực phẩm bổ sung, hoàn toàn không thể thay thế thực phẩm chính hoặc có tác dụng thần kỳ như quảng cáo.
Để tăng độ tin cậy cho sản phẩm, fanpage Hikid Vietnam liên tục sử dụng hình ảnh nhiều người nổi tiếng trong nhiều video, bài viết quảng cáo sản phẩm.
Thậm chí, một số video quảng cáo còn sử dụng hình ảnh người mặc áo blouse trắng, tự giới thiệu là bác sĩ, khuyên dùng sữa Hikid để tăng chiều cao cho trẻ như bác sĩ Nhiên, bác s ĩ Huy.
Dưới góc nhìn pháp lý, các luật sư cho rằng việc sử dụng hình ảnh bác sĩ trong quảng cáo sữa Hikid không chỉ vi phạm pháp luật mà còn dễ khiến người tiêu dùng ngộ nhận rằng đây là sản phẩm có tác dụng tương tự thuốc điều trị hoặc được y khoa khuyên dùng.
Theo đó, hành vi quảng cáo của fanpage Hikid Vietnam đang có dấu hiệu vi phạm nghiêm trọng Luật Quảng cáo, Luật Thương mại và Luật Cạnh tranh.
Doanh nghiệp phân phối Hikid lên tiếng
Liên quan đến những nội dung quảng cáo trên, trên một số fanpage “Hikid – Cao Lớn Vượt Trội”, fanpage “Hikid Việt Nam” cùng nhiều trang mạng xã hội khác đã đăng tải và chia sẻ tài liệu ký tên ” Thông cáo báo chí làm rõ thông tin về sản phẩm Hikid và cam kết từ Công ty TNHH XNK & TM Phương Linh”. Được biết, công ty này là đơn vị nhập khẩu và phân phối độc quyền Hikid tại Việt Nam.
Trong thông cáo này, Công ty Phương Linh thừa nhận: “Liên quan đến các thông tin so sánh “hàm lượng 2mg CBP/100g bột sữa tương đương hàm lượng CBP có trong 20 lít sữa tươi”, chúng tôi nhìn nhận sự thiếu sót rằng hiện chưa có cơ sở khoa học hoặc tài liệu quy đổi chính thức từ các cơ quan chức năng xác nhận con số cụ thể. Do đó, nếu những thông tin này đã được diễn đạt chưa đủ rõ ràng trong truyền thông, chúng tôi xác nhận và sẽ điều chỉnh lại theo hướng minh bạch hơn”.
Các Fanpage đăng tải: “Thông cáo báo chí làm rõ thông tin về sản phẩm Hikid và cam kết từ Công ty TNHH XNK & TM Phương Linh” (Ảnh chụp màn hình).
Bộ Y tế, Cục An toàn thực phẩm, cần sớm vào cuộc, kiểm tra và xử lý nghiêm minh các hành vi quảng cáo sai phạm, đảm bảo quyền lợi chính đáng cho người tiêu dùng.
Người tiêu dùng cũng cần đặc biệt tỉnh táo, không vội tin vào những lời quảng cáo thần kỳ về công dụng của thực phẩm chức năng, đặc biệt là các sản phẩm dành cho trẻ em với lời hứa hẹn tăng chiều cao vượt trội.
Cũng trong ngày 15/4, Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) đã có văn bản gửi Cục Phát thanh truyền hình và Thông tin điện tử; Cục Văn hóa cơ sở về việc phối hợp quản lý quảng cáo thực phẩm. Đồng thời, Cục cũng yêu cầu xử lý nghiêm các cá nhân nổi tiếng, những người đã tham gia quảng cáo các sản phẩm vi phạm, theo đúng quy định của pháp luật.
Cục An toàn thực phẩm nhấn mạnh rằng các hoạt động quảng cáo thực phẩm phải tuân thủ đúng các quy định về bảo vệ người tiêu dùng, đảm bảo thông tin rõ ràng, chính xác, không gây hiểu nhầm về công dụng và chất lượng sản phẩm. Việc quảng cáo sai lệch không chỉ ảnh hưởng đến quyền lợi của người tiêu dùng mà còn làm giảm niềm tin vào các sản phẩm thực phẩm hợp pháp.
Theo quy định tại khoản 15, Điều 34, Nghị định Số 38/2021/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa và quảng cáo, hành vi quảng cáo sai sự thật sẽ bị xử phạt từ 60-80 triệu đồng.
Số liệu thống kê của Bộ Y tế, từ năm 2021 đến nay, thị trường thực phẩm có hơn 84.000 thực phẩm thông thường; 54.549 sản phẩm thực phẩm chức năng (29.779 thực phẩm bảo vệ sức khỏe, 350 thực phẩm dinh dưỡng y học, 1.287 thực phẩm dùng cho chế độ ăn đặc biệt; 23.133 thực phẩm bổ sung), trong đó đến 80,4% là sản phẩm sản xuất trong nước của 201 cơ sở sản xuất.
Thực hiện kiểm soát thị trường thực phẩm chức năng, trong thời gian qua, Bộ Y tế đã xử phạt tổng cộng 87 cơ sở với số tiền lên đến 16,858 tỷ đồng, trong khi các cơ quan chức năng tại địa phương đã xử phạt 20.881 cơ sở với tổng số tiền lên đến 123,84 tỷ đồng.