Những bà nội trợ nên chú ý đến một số đặc điểm sau để tránh mua phải những loại cá đã hỏng.
Ngày 23 tháng 9 năm 2025, báo Đời sống Pháp luật đăng tải bài viết với tiêu đề “Chủ hàng cá nói thẳng: 3 loại thịt cá cho thêm tiền cả nhà tôi cũng chẳng dám ăn”. Nội dung như sau:
Cá là món ăn quen thuộc trong bữa cơm của nhiều gia đình. Ai cũng biết cá phải tươi thì món ăn mới ngon, nhưng không phải ai cũng đủ tinh ý để chọn đúng khi đi chợ. Nhiều người chỉ nhìn qua hình dáng bên ngoài mà bỏ qua những dấu hiệu cảnh báo rõ ràng.
Ông Lý Văn Cường, chủ một quầy cá lâu năm ở chợ lớn Nam Kinh (Trung Quốc), chia sẻ: “Chúng tôi bán cá hằng ngày, chỉ nhìn qua mắt, mang hay bụng là biết con nào tươi, con nào đã ươn. Có ba loại cá, dù rẻ mấy hay ai có cho thêm tiền, tôi cũng tuyệt đối không đưa về cho gia đình ăn.”
Cá mắt đục, mang thâm, bụng phình
Theo kinh nghiệm của ông Cường, dấu hiệu dễ nhận ra nhất ở cá không còn tươi chính là đôi mắt. Cá tươi luôn có mắt sáng, trong suốt, lồi nhẹ.
Nếu mắt đã đục ngầu, lờ đờ, thậm chí lõm xuống thì chắc chắn cá đã ươn. Đi kèm với đó, mang cá tươi thường đỏ hồng, mùi tanh tự nhiên, trong khi cá để lâu mang sẽ chuyển sang nâu thẫm, xám đen, tỏa ra mùi hôi khó chịu.
Một điểm khác cần để ý là bụng cá: bụng cá tươi thon gọn, chắc; bụng cá ươn lại phình to, mềm nhũn, dễ bục, thậm chí nội tạng có thể lồi ra.
Ông Cường khẳng định: “Thấy bụng phình và mắt đục là tôi tránh xa ngay, bởi đó là dấu hiệu cá đã hỏng bên trong.”
Cá da loang lổ, vảy bong tróc, thịt bở
Loại thứ hai ông Cường tuyệt đối không đụng tới là những con cá có bề ngoài bất thường. Với cá tươi, nhớt bao phủ cơ thể trong suốt, mỏng và dính; vảy bám chặt, da sáng bóng theo đúng màu tự nhiên của loài. Nhưng nếu nhớt chuyển đục, vón cục, mùi chua, hoặc vảy bong ra dễ dàng, đó là cá đã để lâu ngày.
Thịt cá tươi khi ấn vào sẽ đàn hồi nhanh, còn thịt cá ươn để lại vết lõm lâu phục hồi, nhão và dễ rời khỏi xương. “Cá to khác thường, da sần sùi, màu sắc loang lổ, ăn vừa không ngon vừa tiềm ẩn nguy cơ hóa chất. Gia đình tôi tuyệt đối tránh,” ông chia sẻ thêm.
Cá có mùi lạ, nội tạng bất thường
Ông Cường cho biết, ngoài mắt và da, mùi là dấu hiệu quan trọng để phân biệt cá tươi. Cá tươi chỉ có mùi tanh nhẹ đặc trưng, trong khi cá để lâu thường bốc mùi hắc, chua.
Nếu mổ bụng ra kiểm tra, nội tạng cá tươi sẽ còn nguyên vẹn, mùi tanh tự nhiên. Ngược lại, nội tạng cá ươn bở nát, mùi thối rõ rệt, thậm chí chảy nhớt. “Chỉ cần ngửi hoặc quan sát nội tạng, ai cũng có thể phân biệt được cá còn ăn được hay không,” ông Cường nói.
Tóm lại ông Cường khuyên các bà nội trợ nên chú ý tới bốn yếu tố chính khi chọn cá: màu sắc da và nhớt, tình trạng mang và mắt, độ đàn hồi của thịt, cũng như mùi của nội tạng. Đây là cách đơn giản nhưng hiệu quả để đảm bảo bữa ăn an toàn.
Trong thời buổi thực phẩm phong phú nhưng không phải lúc nào cũng minh bạch, lời nhắn nhủ từ một người bán cá lâu năm là lời cảnh tỉnh hữu ích: có những loại cá, dù rẻ mấy hay có trả thêm tiền, cũng không đáng để đánh đổi sức khỏe gia đình.
Trước đó, báo Tiền Phong cũng đăng tải bài viết với tiêu đề “Những loại cá không nên ăn nhiều vì có thể gây ung thư, nguy hiểm tính mạng”. Nội dung như sau:
TPO – Cá nổi tiếng là loại thực phẩm bổ dưỡng nhưng có những loại cá vừa ít dinh dưỡng, vừa tiềm ẩn nhiều chất gây hại cho cơ thể mà bạn không nên ăn.
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra những người chăm chỉ ăn cá có khả năng kiểm soát trí nhớ tốt hơn. Ăn cá 1-2 lần/tuần giúp tăng cường hệ miễn dịch, giảm viêm trong cơ thể, có khả năng làm giảm nguy cơ đột quỵ, trầm cảm, bệnh Alzheimer và các tình trạng mãn tính khác.
Thịt cá tốt là vậy nhưng trong một số trường hợp nó lại trở thành “chất độc”. Dưới đây là những loại cá mà các chuyên gia dinh dưỡng khuyên bạn nên hạn chế ăn để tránh ảnh hưởng đến sức khỏe.
Cá ăn thịt lớn dưới biển sâu
|
|
Vì các loại thực phẩm hiện nay rất phong phú, người ta không còn chỉ chú ý đến việc ăn no mà muốn ăn tươi, hiếm và ngon. Một số loài cá biển sâu lớn như cá ngừ, cá hồi… đã trở thành nguyên liệu nấu ăn phổ biến.
Tuy nhiên, loại cá này đứng đầu chuỗi thức ăn trong đại dương, ăn nhiều loại cá nhỏ và các sinh vật biển khác. Trong nước biển có một lượng thủy ngân và các kim loại nặng nhất định, cơ thể của từng loài cá cũng sẽ hấp thụ chúng. Do đó, các con cá ăn thịt lớn dưới biển sâu khi ăn cá nhỏ sẽ vô tình tích tụ thêm vào cơ thể chúng hàm lượng thủy ngân và các kim loại nặng cao hơn.
Việc con người hấp thụ quá nhiều thủy ngân và kim loại nặng do ăn loại cá này có thể dẫn đến ngộ độc kim loại nặng, gây nguy hiểm đến tính mạng.
Cá nặng cân, ngoại cỡ
Những người thích mua loại cá nặng cân, ngoại cỡ nên cẩn thận, bởi trong chúng có thể chứa hormone tăng trưởng và kim loại nặng, khi con người ăn vào sẽ khiến bụng khó chịu, nhất là đối với trẻ em và người già, sức khỏe của dạ dày, ruột yếu, tốt nhất không nên ăn.
Vì vậy, khi mua cá, tốt nhất bạn nên chọn cá có kích cỡ vừa phải, như cá trắm cỏ khoảng 3-5kg, cá chép khoảng 1.5kg và cá diếc nhỏ 0.5-1kg.
Cá khô
 |
Cá khô được làm theo cách truyền thống thường được tẩm ướp qua nước muối hoặc gia vị để tăng thêm phần đậm đà cho món ăn cũng như tăng thời gian bảo quản. Nếu ăn thường xuyên hoặc ăn nhiều cá khô đồng nghĩa với việc cơ thể đang nạp vào lượng lớn muối.
Lượng natri trong cơ thể tăng cao sẽ khiến huyết áp tăng. Khi huyết áp tăng cao có thể làm vỡ hoặc tắc nghẽn các động mạch, từ đó khiến cho các cơ quan của cơ thể bị thiếu oxy và các chất dinh dưỡng cần thiết, dẫn đến bị tổn thương nghiêm trọng. Đặc biệt với những người bị huyết áp cao và bệnh tim mạch, khi ăn quá nhiều muối có thể khiến tình trạng bệnh trở nên tồi tệ hơn.
Ngoài ra, các loại động vật khi chết sau 1 giờ sẽ bị phân giải, đạm bị phân giải sẽ tạo ra histamine (thường xuất hiện với cá biển), nếu bảo quản không tốt lượng histamine càng nhiều, tạo độc tố cao, con người ăn vào sẽ bị dị ứng ngay. Chưa kể trong quá trình phơi sấy, vi sinh, nấm mốc độc hại có thể phát triển trên cá khô. Chất này có thể không gây dị ứng tức thời mà tác hại lâu dài trong 5-10 năm sau, thậm chí có thể gây ung thư.
Hiện nay, vì lợi nhuận các tiểu thương kinh doanh cá khô sẵn sàng sử dụng thêm các loại hóa chất bảo quản để trộn, tẩm ướp vào cá. Do đó việc ăn những loại cá này lâu dài còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.
Cá sống
 |
Cá sống dưới nước, ăn tạp nên rất dễ bị nhiễm các loại độc tố và vi sinh vật sống trong môi trường nước. Thịt cá nếu không trải qua quá trình chế biến dưới nhiệt độ cao thì các chất độc hại còn lại nhiều. Khi ăn cá sống, các chất độc này tích lũy lâu ngày trong cơ thể có thể dẫn đến nguy cơ mắc dị ứng, tim mạch, suy gan, thận, bệnh về đường tiêu hóa.
Bên cạnh đó, ăn các món sống hoặc chưa nấu chín sẽ dễ khiến sán lá gan xâm nhập vào cơ thể, nhất là khi ăn thủy sản nước ngọt như cá, tôm, ốc,..Đây là các loại dễ nhiễm ký sinh trùng do môi trường sống ô nhiễm. Ký sinh trùng có thể lây sang cơ thể người, thậm chí cư trú trong ruột nhiều năm, phát triển tới chiều dài 1-2 m và gây ra những hệ lụy khôn lường.
Cá chiên, nướng quá lâu hoặc nhiều lần
 |
Khi nướng, chiên cá nhiều lần hoặc quá lâu, chất béo trong thịt cá sẽ bị oxy hóa một lượng lớn tạo ra các chất có hại như benzopyrene. Tiêu thụ lượng lớn chất này có thể làm tăng nguy cơ suy tim hoặc ung thư thực quản. Ngoài ra sau thời gian dài chiên (nướng), một lượng lớn protein vitamin, khoáng chất có trong thịt cá dễ bị phá hủy, ảnh hưởng đến sự hấp thụ trong cơ thể con người, dễ làm tăng purin, không tốt cho người bị gút.
Ngoài ra khói xuất hiện trong quá trình nướng sẽ sinh ra một số chất độc hại, ăn nhiều trong thời gian dài có khả năng gây ung thư. Tuy vậy bạn vẫn có thể ăn cá nướng nhưng đừng ăn quá thường xuyên và không nên ăn cá nướng quá lửa.
Cá có hàm lượng thủy ngân cao
Khi ăn những loại cá chứa hàm lượng thủy ngân cao như một số loài cá biển sâu thường không gây phản ứng bất lợi quá lớn nhưng thủy ngân có thể tích tụ trong cơ thể con người, tiêu thụ lâu dài có thể gây nguy cơ ngộ độc thủy ngân. Ngộ độc thủy ngân gây tổn thương niêm mạc miệng, răng và làm ảnh hưởng đến đường tiêu hóa, thận.
Cá có mùi lạ
Cá có mùi lạ tức là nó đã không còn ăn được nữa. Tuy nhiên, hiện nay, một số cơ sở kinh doanh không uy tín có thể sử dụng formaldehyde (một chất có khả năng gây ung thư cao) hoặc các loại thuốc trừ sâu khác để ngâm cá nhằm mục đích loại bỏ mùi ôi thiu của cá để bán được chúng càng sớm càng tốt.
Do đó, nếu bạn ngửi thấy mùi tanh của cá có sự khác thường (có cảm giác cay cay ở mắt và nghẹt mũi) thì không nên mua. Tốt nhất bạn hãy chọn cá tươi, có trọng lượng trong giới hạn bình thường, đồng thời kiểm tra mắt, mang, vảy và đuôi của cá có khỏe mạnh hay không.
 |
Mẹo chọn cá
1. Đầu tiên phải nhìn vào 4 bộ phận của con cá
Phần đầu tiên là mắt cá, mắt cá phải đầy đặn, nổi rõ, giác mạc trong suốt và linh hoạt là cá tươi ngon. Ngược lại, nếu mắt cá trũng và có bùn thì không nên mua.
Phần thứ 2 là mang cá. Nhìn chung mang cá tươi có màu đỏ tươi, chất nhầy trong suốt, nếu mang màu xám hoặc đỏ sẫm thì không phải là cá tươi.
Phần thứ 3 là vảy cá, vảy cá tươi có chất nhầy trên bề mặt, bóng và dính chặt vào thịt cá.
Phần thứ 4 cần quan sát là phần bụng của con cá. Bụng cá tươi không phình to, lỗ hậu môn có màu trắng và trũng xuống.
2. Sờ cá
Cá tươi chắc và đàn hồi, sau khi bấm móng sẽ bị móp và có thể phục hồi nhanh chóng.
3. Ngửi cá
Cá biển tươi thì có mùi mặn, cá nước ngọt thì có mùi đất. Nếu nó không tươi hoặc đã được xử lý bằng formaldehyde sẽ có mùi tanh hoặc thậm chí hăng.