Một chiếc bát dùng hằng ngày không chỉ để ăn uống mà còn gắn liền với sức khỏe lâu dài.
Ngày 26 tháng 9 năm 2025, chuyên trang Phụ Nữ Số đăng tải bài viết với tiêu đề “7 loại bát “đầu độc” bữa cơm nhà, rẻ mấy cũng ĐỪNG ham”. Nội dung như sau:
Việc chọn bát đĩa cho gia đình tưởng đơn giản nhưng nếu không để ý, bạn rất dễ dính “bẫy mua sắm” bởi những món nhìn thì đẹp, giá rẻ lại dùng bất tiện, thậm chí còn tiềm ẩn rủi ro cho sức khỏe.
Trên các diễn đàn nội trợ, nhiều người đã chia sẻ những bài học xương máu từ chính trải nghiệm của mình. Từ đó rút ra rằng có 7 loại bát đĩa tuyệt đối nên tránh xa khi mua.
1. Bát họa tiết vẽ trên men
Bát loại này rất bắt mắt với hoa văn nổi, màu sắc tươi, sờ vào thấy gợn tay. Nhưng chính điều đó lại là vấn đề. Vì hoa văn được vẽ sau khi nung, dưới nhiệt độ thấp, lớp màu dễ bong tróc, thậm chí còn chứa chì, cadmium – những kim loại nặng có thể thôi nhiễm vào thức ăn. Ăn lâu dài chẳng khác nào tích độc trong người.
Nếu thích bát có hoa văn, hãy chọn loại vẽ dưới men hoặc trong men có bề mặt trơn láng, hoa văn sáng trong, an toàn hơn hẳn. Còn không, đơn giản nhất là dùng bát trơn màu, vừa tối giản vừa yên tâm.
2. Bát thủy tinh
Thoạt nhìn, bát thủy tinh sáng trong, dễ lau rửa, ai cũng nghĩ tiện và đẹp. Nhưng thực tế, bát thủy tinh lại cực kỳ mong manh. Đựng đồ lạnh thì không sao nhưng chỉ cần rót canh nóng, hấp hay bỏ lò vi sóng là dễ “nổ”.
Chưa kể, thủy tinh dẫn nhiệt nhanh nên khi đựng canh nóng là bỏng tay, gần như không thể cầm trực tiếp. Nếu chỉ để bày trái cây, salad lạnh thì được, chứ dùng làm bát cơm, bát canh thì thấy phiền nhiều hơn tiện.
3. Bát không có chân đế
Các loại bát đáy phẳng, không có chân đế nhỏ nâng lên thường được quảng cáo là “tối giản, hiện đại”. Nhưng thực tế, kiểu dáng này lại rất bất tiện. Khi đựng đồ nóng, tay bạn chẳng có điểm tựa, buộc phải cầm trực tiếp vào đáy, dễ bị bỏng ngay lập tức. Với gia đình có trẻ nhỏ hoặc người cao tuổi, việc dùng bát phẳng càng nguy hiểm vì dễ trượt tay, dễ đổ, gây mất an toàn hơn hẳn.
4. Bát viền vàng, viền bạc
Trên bàn tiệc, loại bát này trông đúng là sang trọng, lấp lánh chẳng kém khách sạn hay nhà hàng. Nhưng chính lớp mạ vàng bạc vốn chỉ được phủ ngoài ày rất dễ bong tróc khi rửa, đặc biệt là trong máy rửa bát.
Nguy hiểm hơn, bát có viền kim loại tuyệt đối không được cho vào lò vi sóng. Chỉ cần bật nhiệt là tóe lửa, thậm chí cháy nổ, vô cùng nguy hiểm. Nói cách khác, kiểu bát này chỉ để ngắm chứ không để ăn.
5. Bát inox rẻ tiền
Inox vốn bền, sáng bóng, dễ vệ sinh nên nhiều người lựa chọn. Tuy nhiên, phần lớn loại giá rẻ trên thị trường thực chất không hề dùng inox chuẩn. Nhiều nhãn in “304”, “316” chỉ là chiêu trò, trong khi vật liệu thật lại là inox 201 kém chất lượng.
Dùng một thời gian, bát sẽ xỉn màu, gỉ sét và nguy hiểm nhất là thôi nhiễm kim loại nặng vào thức ăn. Với đồ dùng tiếp xúc trực tiếp thực phẩm, tuyệt đối không nên ham rẻ. Nếu muốn dùng bát inox, hãy chọn hàng uy tín, có tiêu chuẩn an toàn thực phẩm rõ ràng.
6. Bát sứ xương (bone china) giá rẻ
Bone china thật sự có đẳng cấp khác biệt: nhẹ, tinh xảo, có độ trong suốt đẹp mắt nhờ chứa hơn 40% bột xương tự nhiên. Nhưng chính vì thế, giá thành rất cao. Những bộ chỉ vài chục nghìn đồng/sét gắn mác “bone china” hầu hết đều là giả, thay xương bằng hóa chất, dễ chứa chì, dễ ngả vàng và đặc biệt dễ vỡ.
Nếu ngân sách hạn chế, tốt hơn hết hãy chọn sứ thường loại tốt, còn hơn ham rẻ mà rước nguy cơ về sức khỏe.
7. Bát giả sứ (melamine)
Loại này thường có hình thù đáng yêu, đặc biệt nhiều phụ huynh mua cho con nhỏ vì nghĩ bền, không sợ vỡ. Nhưng thực tế đây là nhựa tổng hợp, có chứa melamine và formaldehyde. Khi gặp đồ ăn nóng hoặc chua, các chất này dễ dàng thôi nhiễm và ngấm vào thức ăn.
Với trẻ em – đối tượng dùng nhiều nhất thì nguy cơ sức khỏe bị ảnh hưởng càng cao. Thế nên, tốt nhất là nói không với bát giả sứ để bảo vệ sức khỏe cả nhà.
Báo VnExpress cũng đăng tải bài viết với tiêu đề “Bốn loại bát, đĩa không nên mua”. Nội dung như sau:
Bát đĩa là món không chỉ mua sắm khi có nhà mới, lễ Tết, mà thường xuyên được thay đổi, bổ sung, góp phần tăng mỹ vị của một bữa ăn ngon.
Có lẽ vì vậy, nhiều người cứ thấy bát đũa đẹp là mua, mà không biết có những loại khó dùng, thậm chí có hại cho sức khỏe. Dưới đây là bốn loại bát không nên mua:
1. Bát có hoa văn vẽ trên men
Cần làm rõ hai kỹ thuật tráng men hiện nay. Kỹ thuật vẽ trên men (Over glazed enamel) chỉ lớp phủ ở bề mặt gốm và kỹ thuật vẽ dưới men (Under glazed enamel) nói đến những hoa văn chìm dưới lớp tráng men.
Loại bát có hoa văn vẽ nổi dễ gây hại cho sức khỏe. Ảnh: Aboluowang
Những màu men nổi có thể gây hại cho sức khỏe người dùng bởi khi gặp ma sát hoặc nhiệt độ cao, các chất tạo màu rất dễ thôi nhiễm ra thực phẩm. Có thể bạn sẽ nghĩ, bong tróc thì mua cái mới, song vấn đề nằm ở việc kiểm soát chi phí, nhiều nhà sản xuất đã chọn bột màu hóa học giá rẻ có chứa kim loại nặng tương đối cao (chì, thủy ngân, cadmium). Nhiễm độc chì sẽ gây sụt cân, buồn nôn, đau bụng, tăng nguy cơ cao huyết áp, về lâu về dài sẽ gây ra các bệnh về thận và não.
Vì vậy khi mua bát, đừng chọn loại có quá nhiều màu sắc và vẽ trên men. Các loại bát tráng men chìm sẽ không bị tác động, không bị giải phóng kim loại nặng nên là sự lựa chọn an toàn. Đơn giản nhất, hãy mua bát trắng. Sự khác biệt của hai loại này cũng đơn giản, bạn có thể phân biệt bằng cách, khi sờ bát men trên sẽ cảm giác không mịn, lồi lõm, có đường nét. Bát tráng men dưới rất mịn.
Mẹo nhỏ khi mua bát tráng men là dùng tay búng nhẹ miệng bát. Có âm thanh rất giòn là sứ chịu nhiệt cao, còn âm thanh đục là sứ có nhiệt độ thấp. Độ cứng của sứ nhiệt độ cao mạnh hơn, màu sắc tinh tế hơn, sứ mịn đẹp.
2. Bát inox
Trong những năm gần đây, bát inox đã trở nên phổ biến. Người ta mua bát inox vì nó không dễ vỡ như bát sứ, phong cách công nghiệp cũng thỏa mãn tính thẩm mỹ của một số người. Thực tế bát inox có hai lớp cách nhiệt nên không nóng, mà thuận tiện hơn nhiều so với bát sứ, song nhược điểm là không thể cho vào lò vi sóng.
Hơn nữa, bát inox không thích hợp để đựng một số thực phẩm có tính kiềm mạnh như baking soda hoặc tính chua như cà chua, nước cam, chanh. Nếu đựng chúng trong thời gian dài, inox dễ bị ăn mòn, ảnh hưởng tới tuổi thọ của đồ vật, đồng thời gây hại cho sức khỏe.
Nhất là hiện nay bát inox trên thị trường chất lượng không đồng đều, có những loại không đạt tiêu chuẩn 316, chưa nói gì đến tiêu chuẩn 304. Chất liệu inox không đạt có thể chứa các kim loại nặng, đương nhiên không có lợi cho sức khỏe khi ở nhiệt độ cao.
Nếu phải chọn bát inox, hãy chọn inox 2 lớp 304 hoặc 316. Đồng thời khi rửa bát inox không dùng cọ đánh nồi vì sẽ bị trầy xước.
Nên mua bát inox chất lượng cao để không ảnh hưởng sức khỏe. Ảnh: Aboluowang
3. Bát không có đế
Bát không có đế nhìn rất lạ mắt, chất men cũng đẹp nhưng tính thực dụng kém. Khi ăn rất phiền phức vì nóng. Ngược lại, bát có đế cầm dễ dàng, không bị nóng.
Đồng thời bát không đế cũng trơn, tay dính dầu mỡ dễ rơi vỡ. Khi rửa, tay ướt và nhiều xà phòng, rất dễ dùng lực mạnh, làm tăng nguy cơ bị vỡ hơn.
Một số người lựa chọn bát này vì dễ xếp chồng, không tốn diện tích trong máy rửa bát. Tuy nhiên cũng nên cân nhắc những bất tiện trên trước khi mua sắm.
Bát không đế bất tiện khi sử dụng. Ảnh: Aboluowang
4. Bát gồ ghề, họa tiết phức tạp
Loại bát này không chỉ khó sử dụng mà còn gây phiền phức trong khâu vệ sinh do kết cấu phức tạp của bát, khiến vi khuẩn dễ tích tụ, cặn thực phẩm không dễ được làm sạch. Điều này đồng nghĩa với nguy cơ dễ gặp các bệnh về đường tiêu hóa.