Những năm gần đây, vấn nạn những người có ảnh hưởng (KOL) và người nổi tiếng quảng cáo sai sự thật gây bức xúc dư luận. Đặc biệt vụ việc liên quan đến sản phẩm kẹo Kera có sự tham gia của Quang Linh Vlogs, Thùy Tiên và Hằng Du Mục đã trở thành quả bom truyền thông đối với vấn đề này.
Quang Linh Vlogs, Thùy Tiên và Hằng Du Mục thừa nhận quảng cáo lố sản phẩm khi livestream bán hàng.
Trước đó, hàng loạt nghệ sĩ dính ồn ào quảng cáo sản phẩm kém chất lượng. Tháng 9/2023, nghệ sĩ Cát Tường lên tiếng xin khán giả tha thứ vì đã quảng cáo “sữa có tác dụng trị tiểu đường” sai sự thật, khiến dư luận bức xúc.
Tương tự, diễn viên Quyền Linh từng giới thiệu thực phẩm chức năng hỗ trợ giảm loét dạ dày và bị nhiều khán giả cho rằng nói quá công dụng sản phẩm. Sau đó, diễn viên cho biết ân hận vì chưa tiết chế lời nói khi quảng cáo.
Tháng 6/2021, nghệ sĩ Hồng Vân xin lỗi khán giả vì quảng cáo thổi phồng công dụng về viên sủi thảo dược. Hoa hậu Mai Phương Thúy cũng phải xin lỗi khán giả vì quảng cáo sản phẩm giảm cân đã bị thu hồi giấy phép.
Nhiều nghệ sĩ, KOLs cũng từng lên tiếng nhận lỗi khi quảng cáo sai, khiến công chúng hoang mang vì đặt niềm tin nhầm chỗ.
Điều đáng nói là những người nổi tiếng bị phản ứng do hành vi quảng cáo sai công dụng, phóng đại sản phẩm khiến không ít khán giả tin tưởng mua sản phẩm, mà hiệu quả mang lại không như thông tin quảng cáo.
Người nổi tiếng phải hiểu rõ sản phẩm mình quảng cáo
Trả lời PV Báo Điện tử VTC News về thực trạng này, chuyên gia truyền thông Lương Trọng Nghĩa – Giám đốc công ty Oscar Town Entertainment, khán giả cần phải tỉnh táo trước những thông tin quảng cáo, thậm chí là từ những người nổi tiếng.
“Xã hội phát triển, đồng nghĩa những công cụ để phục vụ cho các hoạt động thương mại cũng phát triển, tiêu biểu là các kênh mạng xã hội, những bài viết, bình luận được chạy quảng cáo để dẫn dắt dư luận hoặc trù dập một ai đó cực kỳ phổ biến. Tất cả đều ở trong bóng tối và “ném đá giấu tay”.
Vì vậy, chúng ta không làm gì được ngoài việc phải thích nghi với nó, bằng cách tỉnh táo để chọn lọc thông tin. Tránh lan truyền hay tin vào những tin tức chưa được kiểm chứng”, ông nhận định.
Có kinh nghiệm làm truyền thông cũng như tổ chức các phiên livestream bán hàng, chuyên gia Lương Trọng Nghĩa khẳng định không chỉ người nổi tiếng mà với bất kỳ người nào, khi đã quyết định giới thiệu sản phẩm của mình cho ai đó thì phải tìm hiểu kỹ.
Công ty của anh có hẳn một ban pháp lý để rà soát, kiểm tra các giấy tờ cung cấp cần có. Đặc biệt khi quay hoặc đọc nội dung sản phẩm không thể nói sai các công dụng hoặc thành phần có trong giấy tờ đã được nhà nước cấp phép. Các nghệ sĩ của công ty khi quảng cáo cũng phải nắm rõ điều này.
Theo ông Nghĩa, một phiên livestream được chuẩn bị rất lâu, khoảng 2 tuần đến 1 tháng. Trong một lần livestream tầm 30-40 mặt hàng, sẽ có những thứ đã có tiếng, được nhiều người tin dùng. Nhưg nếu có các thương hiệu mới, mọi người phải kiểm tra rất kỹ.
“Nhãn hàng phải gửi đồ cho bên tôi trước để ê-kíp chia nhau ra sử dụng luôn. Chúng tôi không bán đồ có tính xâm lấn như lột mặt, thuốc uống vào người… còn sữa thì phải kiểm nghiệm kỹ. Chúng tôi phải là người trực tiếp thử sản phẩm, nếu an toàn với mình thì sẽ an toàn cho khách hàng.
Khi sản phẩm không có vấn đề mới quyết định nhận lời nhãn hàng. Chúng tôi có quy tắc không phải làm hợp đồng rồi mới kiểm tra hàng mà phải ngược lại, xong xuôi hết mới dám nhận lời quảng cáo. Có nhãn hàng đã đề nghị trả vài trăm triệu cho một phiên livestream độc quyền kéo dài 2-3 tiếng nhưng chúng tôi không nhận được vì nó không đáp ứng những yêu cầu về giấy tờ, chất lượng.
Cũng có lần, tôi bị xây xẩm mặt mày vì thử sản phẩm kém chất lượng. Những sản phẩm như vậy, chúng tôi hoàn trả ngay lập tức”, anh cho biết.
Chuyên gia truyền thông Lương Trọng Nghĩa
Khi vướng ồn ào, đa số người nổi tiếng sẽ chọn cách xin lỗi. Theo chuyên gia Lương Trọng Nghĩa, lời xin lỗi trong trường hợp này chỉ là để “chữa cháy”. Bởi khán giả thật sự đã mất rất nhiều niềm tin khi thần tượng của mình mắc sai lầm như vậy.
“Ai cũng biết đi buôn thi phải có lãi, nhưng phải đúng sự thật về chất lượng sản phẩm. Rất nhiều sản phẩm đã được thần thánh hóa để bán giá trên trời khiến người tiêu dùng hiểu lầm.
Khi bị phát hiện, đa số sẽ giả bộ ngây thơ, nói không biết gì về sản phẩm. Người nổi tiếng phải hiểu rõ sản phẩm quảng cáo, nói không biết là ngụy biện”, ông nhấn mạnh.
Nói về những tiêu chuẩn dành cho nghệ sĩ đối với thông tin đăng tải công khai trên mạng xã hội, chuyên gia cho rằng có thể dùng biện pháp “phong sát” với những người mắc sai phạm nhiều lần. Đây cũng là bài học, tấm gương cho những người khác không dám làm theo.
“Bên cạnh những bộ luật, tôi nghĩ cũng cần vào cái tâm và cái tầm của nghệ sĩ đó. Khán giả cứ quay lưng tẩy chay, nếu sai thì họ sẽ sợ hơn cả “gặp ma”” , ông nói thêm.
Tẩy chay là hình phạt cao nhất
Trước vấn nạn gây bức xúc dư luận, ông Nguyễn Trường Sơn, Chủ tịch Hiệp hội Quảng cáo Việt Nam, thành viên ban soạn thảo sửa đổi bổ sung Luật Quảng cáo đã chỉ ra 5 biện pháp chính để đối phó với tình trạng người nổi tiếng quảng cáo sai sự thật.
Trước hết, các kênh báo chí, truyền thông cần tăng cường tuyên truyền, cảnh tỉnh người tiêu dùng và chính những người nổi tiếng, người làm sai.
Thứ hai, khuyến khích người tiêu dùng tẩy chay đồng loạt những người nổi tiếng quảng cáo sai sự thật, đồng thời phản ánh và báo cáo kịp thời các trường hợp vi phạm đến cơ quan chức năng. Ông Sơn cũng lưu ý về việc cần nâng cao ý thức của người dân trong việc bảo vệ quyền lợi của bản thân và cộng đồng thông qua các hành động pháp lý khi bị lừa đảo.
Biện pháp thứ ba là cần khuyến khích người tiêu dùng thông minh, chủ động tìm hiểu thông tin sản phẩm qua các kênh truyền thông chính thống trước khi quyết định mua hàng, đặc biệt là các sản phẩm trôi nổi trên mạng.
NSƯT Cát Tường từng công khai xin lỗi vì quảng cáo sản phẩm sữa sai sự thật.
Kế đến, cần tăng cường quy tắc ứng xử và đạo đức nghề nghiệp trong mọi lĩnh vực, đặc biệt là trong giới nghệ sĩ và người nổi tiếng, để họ nhận thức được trách nhiệm của mình và tránh gây ảnh hưởng tiêu cực đến xã hội.
Bên cạnh các biện pháp trên, cần tăng cường xử phạt hành chính và thậm chí xử phạt hình sự đối với các hành vi quảng cáo sai sự thật.
Ông Nguyễn Trường Sơn khẳng định, dù luật pháp có những chế tài xử phạt đối với từng cá nhân, tổ chức nhưng sự tự giác của mỗi người nổi tiếng, sự phát hiện, tố cáo, cùng với hành động tẩy chay mạnh mẽ của người tiêu dùng vẫn là những biện pháp hiệu quả nhất để ngăn chặn vấn nạn quảng cáo sai sự thật. Khi bị tẩy chay, người nổi tiếng sẽ mất đi cơ hội làm việc và buộc phải giữ gìn hình ảnh của mình.
“Tẩy chay mới là hình phạt cao nhất để có thể giải quyết tình trạng quảng cáo sai sự thật. Khi bị tẩy chay, những người nổi tiếng đó sẽ mất nghề, vĩnh viễn không được nhãn hàng thuê làm quảng cáo nữa. Những người nổi tiếng bắt buộc phải giữ gìn hình ảnh của mình, bởi đó là ‘cần câu cơm’ của họ nếu làm trong lĩnh vực quảng cáo”, Chủ tịch Hiệp hội Quảng cáo nói thêm.
Khán giả cần gì sau những lời xin lỗi?
Sau những vụ việc như vậy, khán giả hay chính là những người tiêu dùng đang phải chịu thiệt thòi không hề nhỏ.
Người tiêu dùng là nạn nhân đầu tiên trong bất kỳ vụ quảng cáo sai sự thật nào. Họ tin vào danh tiếng của thần tượng, tin vào sự xác thực của những lời khẳng định, để rồi nhận về một sản phẩm không đúng với kỳ vọng – hoặc tệ hơn, gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và cuộc sống.
“Quảng cáo sai sự thật, sai các quy định về hoạt động quảng cáo chính và vi phạm, mà hành vi vi phạm cần được xử lý theo các quy định pháp luật. Chúng ta yêu mến các nghệ sĩ, nhưng họ cũng cần được đối xử như những công dân khác, sai thì phải phạt chứ không thể chỉ xin lỗi” , khán giả T.T nêu quan điểm.
“Nhận tiền để quảng cáo một cách vô trách nhiệm và sai sự thật thì rất đáng bị xử phạt. Ngoài lời xin lỗi, tôi cần nghệ sĩ tự nhìn nhận về bản thân. Khi đã làm nghề, cái tâm phải đặt lên hàng đầu, bạn Hải Ngân chia sẻ.
Một khán giả gay gắt: “Tôi yêu cầu bất kỳ ai, nhất là nghệ sĩ đứng ra quảng bá sản phẩm phải chịu hoàn toàn trách nhiệm trước pháp luật nếu xảy ra bất cứ điều gì cho người tiêu dùng, không thể xin lỗi là xong. Người quảng cáo sản phẩm thu lợi cho cá nhân, nếu sản phẩm gây hậu quả xấu hoặc nghiêm trọng, dẫn đến chết người hoặc người dùng bị di chứng thì nhà sản xuất và người quảng cáo phải chịu trách nhiệm bồi thường”.
Lời xin lỗi không thể làm người tiêu dùng lấy lại số tiền đã mất, cũng không thể phục hồi niềm tin đã bị tổn thương. Song người tiêu dùng cũng cần đóng vai trò tích cực trong việc giám sát nội dung quảng cáo trên mạng xã hội.
Thay vì tin tưởng tuyệt đối vào những lời giới thiệu từ người nổi tiếng, mỗi người nên chủ động kiểm tra thông tin từ nhiều nguồn khác nhau trước khi quyết định mua hàng.