Dưới lớp băng dày hàng nghìn năm, đáy biển Nam Cực bất ngờ xuất hiện hàng chục “lỗ thở” đáng sợ.
Ngày 11 tháng 10 năm 2025, báo Đời sống Pháp luật đăng tải bài viết với tiêu đề “Phát hiện 40 “lỗ thở” bất thường dưới đáy biển Nam Cực, chuyên gia nói: Trái Đất có thể lâm nguy”. Nội dung như sau:
Một nhóm các nhà khoa học quốc tế vừa phát hiện hơn 40 “lỗ thở” đáng sợ dưới đáy biển Nam Cực, khu vực từng được xem là ổn định nhất hành tinh. Phát hiện này được ví như hồi chuông báo động đối với toàn cầu, khi các chuyên gia cảnh báo: Trái Đất có thể đang bước vào giai đoạn nguy hiểm.
Những “lỗ thở” bất thường giữa vùng băng giá
Theo nghiên cứu công bố trên Nature Communications, nhóm chuyên gia đã sử dụng thiết bị lặn điều khiển từ xa để khảo sát vùng Ross Sea, nơi từng được thăm dò nhiều năm mà chưa từng ghi nhận hoạt động địa chất đặc biệt. Ở độ sâu chỉ từ 5 – 240 m, họ phát hiện hơn 40 “lỗ thở” hay còn gọi là điểm rò rỉ khí methane, một con số được cho là “chưa từng có tiền lệ”.
Một nhóm các nhà khoa học quốc tế vừa phát hiện hơn 40 “lỗ thở” đáng sợ dưới đáy biển Nam Cực. (Ảnh: Polar Journal)
Điều khiến giới khoa học choáng váng là phần lớn các điểm này nằm ở vùng nước nông, nơi bong bóng khí gần như không kịp hòa tan và có thể thoát trực tiếp lên khí quyển. Trong 20 năm đầu tiên tồn tại, methane có khả năng giữ nhiệt gấp khoảng 80 lần carbon dioxide, khiến chỉ một lượng nhỏ thoát ra cũng đủ để làm biến đổi cân bằng năng lượng toàn cầu.
Bà Sarah Seabrook, nhà khoa học thuộc Earth Sciences New Zealand, cho biết trước đây toàn bộ Nam Cực chỉ có một điểm rò rỉ methane được xác nhận (năm 2011, vùng McMurdo Sound). “Giờ đây, hiện tượng từng được cho là cực hiếm lại đang trở nên phổ biến. Đó có thể là dấu hiệu của một sự thay đổi căn bản trong hệ thống địa chất và sinh học dưới đáy biển Nam Cực,” bà nói trên trang Earth Sciences NZ.
Khi lớp băng tan biến thành “van xả” khí nhà kính
Các nhà nghiên cứu nhận định, hiện tượng này có liên quan trực tiếp đến biến đổi khí hậu. Việc nhiệt độ toàn cầu tăng khiến băng tan nhanh, làm giảm áp lực đè lên trầm tích đáy biển, cho phép khí methane tích tụ lâu năm thoát ra qua các khe nứt mới hình thành.
Giáo sư Andrew Thurber (Đại học Oregon State, Mỹ) cảnh báo trên Greek Reporter: “Nếu sự ấm lên tiếp diễn, Nam Cực có thể chuyển từ một vùng nghiên cứu độc đáo thành khu vực rủi ro cao cho bất ổn khí hậu toàn cầu.”
Các nhà nghiên cứu nhận định, hiện tượng này có liên quan trực tiếp đến biến đổi khí hậu. (Ảnh: SciTechDaily)
Theo ông, các điểm rò rỉ mới hình thành có thể đặc biệt nguy hiểm vì vi sinh vật tiêu thụ methane chưa kịp phát triển, khiến lượng khí phát thải gần như nguyên vẹn đi thẳng vào khí quyển.
Bài phân tích trên Greek Reporter cũng dẫn lời các chuyên gia cho rằng hiện tượng này có thể tạo ra “vòng phản hồi nguy hiểm”: băng tan làm thoát methane, methane khiến Trái Đất nóng hơn, và nhiệt độ tăng lại khiến băng tan nhanh hơn. Nếu vòng phản hồi này tiếp diễn, Trái Đất có thể lâm nguy do bước vào chuỗi tự khuếch đại không thể đảo ngược của biến đổi khí hậu.
Cảnh báo từ cực Nam của hành tinh
Không chỉ các nhà khoa học New Zealand và Mỹ, một nhóm nghiên cứu khác do các nhà địa chất Tây Ban Nha dẫn đầu cũng ghi nhận các cột methane khổng lồ cao tới 700 m ở vùng biển ngoài khơi Nam Cực. Họ gọi đó là “phát thải khổng lồ có thể là quả bom môi trường cho khí hậu hành tinh“, theo El País English Edition.
Một nhóm nghiên cứu khác do các nhà địa chất Tây Ban Nha dẫn đầu cũng ghi nhận các cột methane khổng lồ cao tới 700 m ở vùng biển ngoài khơi Nam Cực. (Ảnh: CSIC)
Từ những dữ kiện đó, giới khoa học lo ngại Nam Cực đang mất dần vai trò vùng đệm tự nhiên của hệ thống khí hậu toàn cầu. Sự xuất hiện của hàng chục điểm rò rỉ mới trong cùng một khu vực nhỏ cho thấy quá trình địa hóa dưới đáy biển đang biến đổi nhanh hơn dự đoán, và lượng methane thoát ra có thể chưa được tính đầy đủ trong các mô hình dự báo hiện nay.
“Chúng ta đang chứng kiến một biến động hiếm có trong hệ thống hành tinh,” giáo sư Thurber nhấn mạnh.” Và điều đáng sợ nhất là nó xảy ra ở nơi từng được xem là tĩnh lặng nhất trên Trái Đất.”
Thời báo VTV cũng đăng tải bài viết với tiêu đề “Phát hiện rò rỉ khí methane dưới đáy biển Nam Cực ở mức đáng báo động”. Nội dung như sau:
Điểm rò rỉ khí methane tại mũi Cape Evans, Nam Cực (Ảnh: Leigh Tate/Earth Sciences New Zealand)
Khí methane là loại khí gây hiệu ứng nhà kính mạnh, có khả năng giữ nhiệt gấp khoảng 80 lần so với carbon dioxide trong 20 năm đầu tiên tồn tại trong khí quyển. Lượng lớn khí này đã tích tụ hàng nghìn năm dưới đáy đại dương và có thể thoát ra qua các vết nứt trên đáy biển.
Theo nghiên cứu công bố trên tạp chí Nature Communications, nhóm các nhà khoa học quốc tế đã khảo sát vùng biển Ross thuộc Nam Đại Dương, sử dụng thiết bị điều khiển từ xa và thợ lặn để lấy mẫu ở độ sâu từ 5 – 240 m. Họ phát hiện hơn 40 điểm rò rỉ khí methane tại khu vực này, trong đó nhiều vị trí từng được nghiên cứu trước đó nhưng chưa từng ghi nhận hiện tượng tương tự.
Trước đây, Nam Cực chỉ có một điểm rò rỉ methane được xác nhận. Tuy nhiên, theo bà Sarah Seabrook, nhà khoa học biển thuộc tổ chức Earth Sciences New Zealand, hiện tượng này “tưởng hiếm gặp nay lại trở nên phổ biến”, cho thấy có thể đang xảy ra “sự thay đổi căn bản” trong hoạt động phát thải methane của khu vực.
Các chuyên gia lo ngại khí methane từ những điểm rò rỉ mới có thể thoát nhanh vào khí quyển, trở thành nguồn phát thải gây nóng lên toàn cầu chưa được tính đến trong các mô hình dự báo khí hậu. Ngoài ra, hiện tượng này có thể ảnh hưởng dây chuyền đến hệ sinh thái biển.
Nguyên nhân của các điểm rò rỉ methane tại Nam Cực vẫn chưa được xác định, song các nhà nghiên cứu nghi ngờ có liên quan đến biến đổi khí hậu. Trước đó, ở Bắc Cực, sự gia tăng phát thải methane dưới lòng đất đã được ghi nhận có liên quan đến hiện tượng ấm lên toàn cầu và thay đổi mực nước biển.
Giáo sư Andrew Thurber, Đại học California (Mỹ), cho rằng nếu Trái Đất tiếp tục ấm lên, các điểm rò rỉ này có thể biến Nam Cực “từ phòng thí nghiệm tự nhiên thành tâm điểm nguy hiểm” của biến đổi khí hậu.