Một tảng băng trôi có kích thước bằng thành phố Chicago (Mỹ) vừa tách khỏi thềm băng Nam Cực.
Ngày 19 tháng 8 năm 2025, tạp chí Thanh Niên Việt đăng tải bài viết với tiêu đề “Tảng băng khổng lồ ở Nam Cực vừa vỡ ra, bên dưới là cảnh tượng con người chưa từng chứng kiến từ trước đến nay”. Nội dung như sau:
Một tảng băng trôi có kích thước bằng thành phố Chicago (Mỹ) vừa tách khỏi thềm băng Nam Cực, hé lộ một hệ sinh thái biển phong phú chưa từng được biết đến. Sự kiện này đã mở ra cơ hội nghiên cứu quý giá cho các nhà khoa học về tác động của biến đổi khí hậu đến khu vực này.
Hệ sinh thái dưới lớp băng
Tảng băng trôi mang tên A-84, đã tách khỏi Thềm băng George VI, một sông băng nổi khổng lồ gắn liền với dải băng Bán đảo Nam Cực, vào ngày 13/1/2025 theo thông tin từ Viện Hải dương Schmidt. Vùng đáy biển bên dưới, trước đây bị che phủ bởi 209 dặm vuông băng, chưa bao giờ được con người tiếp cận.
Một nhóm các nhà nghiên cứu trên tàu nghiên cứu hải dương học R/V Falkor của Viện Hải dương Schmidt đang làm việc ở Biển Bellingshausen, phía tây Bán đảo Nam Cực, đã ngay lập tức thay đổi kế hoạch để đến thềm băng. Giám đốc điều hành Viện Hải dương Schmidt, Jyotika Virmani, mô tả sự thay đổi này là một “khoảnh khắc tình cờ”. Patricia Esquete, đồng trưởng nhóm nghiên cứu khoa học của đoàn thám hiểm và là nhà nghiên cứu sinh học tại Trung tâm Nghiên cứu Hàng hải và Môi trường (Quần đảo Virgin thuộc Mỹ) cho biết: “Chúng tôi đã nắm bắt thời cơ, thay đổi kế hoạch thám hiểm và tiến hành để có thể quan sát những gì đang diễn ra ở độ sâu bên dưới.”
Nhóm nghiên cứu đã đến địa điểm này vào ngày 25/1 và quan sát đáy biển trong 8 ngày với sự trợ giúp của một phương tiện vận hành từ xa có tên là SuBastian. Phương tiện này đã lặn xuống gần một phần tư dặm để thu thập dữ liệu về địa chất, hải dương học vật lý và sinh học của địa hình dưới nước chưa từng được khám phá.
Một cách bất ngờ, họ đã tìm thấy một “hệ sinh thái tuyệt đẹp, đang phát triển mạnh”, Esquete nói. Sinh khối và đa dạng sinh học đáng kể của hệ sinh thái đã làm các nhà nghiên cứu ngạc nhiên, đặc biệt là vì các hệ sinh thái biển sâu thường dựa vào các chất dinh dưỡng từ bề mặt từ từ rơi xuống đáy biển – một điều khó xảy ra khi bề mặt biển được bao phủ bởi lớp băng dày 152m. Các nhà khoa học biển đưa ra giả thuyết rằng các dòng hải lưu có thể là nguyên nhân di chuyển các chất dinh dưỡng duy trì sự sống đến hệ sinh thái.
Đa dạng sinh học bất ngờ và ảnh hưởng của biến đổi khí hậu
Các loài được phát hiện trong hệ sinh thái chưa từng được biết đến bao gồm san hô và bọt biển lớn hỗ trợ rất nhiều sinh vật biển. Trong số đó có cá băng, nhện biển khổng lồ và bạch tuộc, cùng với một số loài chưa được phát hiện trước đây. Dựa trên kích thước của các loài động vật, các cộng đồng có khả năng đã sống ở đó trong nhiều thập kỷ, thậm chí hàng trăm năm, Esquete cho biết.
Theo viện nghiên cứu, rất ít thông tin được biết về đáy biển bên dưới các thềm băng nổi ở Nam Cực. Trong vài thập kỷ qua, sự nóng lên toàn cầu đã khiến dải băng Bán đảo Nam Cực bị thu hẹp và mất khối lượng, các nhà nghiên cứu cho biết. Hình ảnh vệ tinh do NASA công bố cho thấy sự tiến triển của tảng băng trôi tách khỏi Thềm băng George VI từ tháng 1 đến tháng 2 năm 2025.
Nam Cực cũng là nơi có Sông băng Thwaites, còn được gọi là “Sông băng Ngày tận thế” do khả năng góp phần làm mực nước biển toàn cầu dâng cao nghiêm trọng nếu nó tiếp tục tan chảy. Sasha Montelli (nhà nghiên cứu tại Đại học College London), đồng trưởng nhóm nghiên cứu khoa học của đoàn thám hiểm, nói: “Sự mất băng từ Dải băng Nam Cực là một yếu tố chính góp phần làm mực nước biển dâng cao trên toàn thế giới.”
Trước đó, báo Nhân Dân đã đăng tải bài viết với tiêu đề “Băng tan làm chậm dòng hải lưu vòng Nam Cực”. Nội dung như sau:
Một nghiên cứu mới công bố ngày 3/3 cho thấy băng tan ở Nam Cực và việc giải phóng lượng lớn nước ngọt vào đại dương có thể sẽ làm chậm dòng hải lưu vòng Nam Cực (ACC), dòng hải lưu mạnh nhất trên Trái Đất.
Các nhà khoa học cảnh báo, sự suy giảm này sẽ gây ra những hậu quả nghiêm trọng đối với hệ thống khí hậu toàn cầu.
Theo nghiên cứu công bố trên tạp chí Environmental Research Letters, các nhà khoa học đã sử dụng một trong những siêu máy tính mạnh nhất của Australia để mô phỏng tác động của băng tan đối với ACC, một dòng chảy đóng vai trò then chốt trong việc điều hòa khí hậu toàn cầu.
Kết quả mô phỏng cho thấy, trong kịch bản phát thải cao, khi nồng độ khí thải từ nhiên liệu hóa thạch tiếp tục tăng trong 25 năm tới, ACC có thể giảm tốc độ dòng chảy khoảng 20%.
Tiến sĩ Bishakhdatta Gayen từ Đại học Melbourne cho rằng dòng chảy ACC chậm lại sẽ ảnh hưởng đến hệ thống khí hậu, gây ra các hiện tượng thời tiết cực đoan ở nhiều khu vực và làm gia tăng tốc độ nóng lên toàn cầu do đại dương mất khả năng hấp thụ carbon.
Thông thường, ACC hoạt động như một “băng chuyền đại dương”, vận chuyển khối lượng nước khổng lồ qua Ấn Độ Dương, Đại Tây Dương và Thái Bình Dương. Nước ngọt tan ra từ băng sẽ làm nhạt nước biển, cản trở quá trình lưu chuyển nước lạnh giữa bề mặt và dưới đáy đại dương.
Trong khi đó, đại dương lại đóng vai trò quan trọng như “bộ điều hòa” khí hậu và bể chứa carbon, với khả năng hấp thụ lượng nhiệt lớn từ khí quyển. Ngoài ra, ACC còn hoạt động như một rào cản ngăn chặn các loài sinh vật ngoại lai xâm nhập vào bờ biển Nam Cực. Khi dòng chảy ACC chậm lại, tảo và động vật thân mềm sẽ dễ dàng xâm lấn hơn và gây mất cân bằng sinh thái.
Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, ngay cả khi đạt được mục tiêu giữ nhiệt độ Trái Đất không tăng quá 1,5 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp theo Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu, ACC vẫn đối mặt với nguy cơ giảm tốc bởi nhiệt độ tăng, dù ít, cũng sẽ tiếp tục thúc đẩy quá trình tan băng ở Nam Cực.
Nhóm nghiên cứu, bao gồm các nhà khoa học từ Australia, Ấn Độ và Na Uy, lưu ý rằng kết quả nghiên cứu này trái ngược với các nghiên cứu trước đó vốn ghi nhận sự gia tăng tốc độ của ACC.
Các nhà nghiên cứu cho rằng cần có thêm quan sát và mô hình hóa để hiểu rõ hơn về phản ứng của Nam Cực đối với biến đổi khí hậu.